لاستیک قدیمی خودرو
لاستیکهای دهه هفتاد به لاستیکهای نخی معروف بودند. چرا که پوشش رویی این لاستیکها از نخهای ابریشم تشکیل میشد. و حتی امروز هم بسیاری از افراد مسن همچنان بر کارایی و کیفیت مناسب این تایرها تأکید دارند. اما پیشرفت علم و تکنولوژی سبب شد تا لاستیکهای سیمی جایگزین لاستیک های نخی شوند.
لاستیکهای سیمی
لاستیکهای نسل جدید با نام سیمی یا رادیال شناخته میشوند. البته این مدل لاستیکها از اواخر دهه۷۰ نیز به تولید رسیدهبودند. لاستیکهای رادیال دارای سطح مقطع پوشیده شده از سیمهای متقاطع استیل هستند که باعث میشود تحمل فشار و سرعت در دورهای بالا افزایش یابد. همچنین نسبت به لاستیکهای قبلی (نخی) عملکرد بهتری از خود نشان دهند.
مواد تشکیل دهنده لاستیک
لاستیک از کائوچو، لایه های استیل و مقداری پشم طبیعی تشکیل شده است. و این مواد تشکیلدهنده سبب میشود تا بتوان بسیاری از لاستیکها را بازیافت کرد. امروزه کشورهای توسعهیافته پس از فرسوده شدن لاستیک، آن را کاملاً بازیافت میکنند. جالب است که حتی نوارهای استیل بکار رفته در آن نیز به دلیل مرغوبیت دوباره قابل بازیافت هستند و همچنین پشم داخل لاستیک به این دلیل که یک ماده طبیعی است، بازیافت میشود.
لایههای لاستیکی یا همان قسمت رویه تایرها هم میتوانند آسیاب شوند. با آسیاب شدن این لاستیکها می توان از آنها برای ساخت کفپوشهای پلاستیکی پیادهرو و پارکها استفاده کرد. البته آسیاب شدن باید در کنار اختلاط با ماسهها و طی یک فرایند کلی صورت بگیرد. این لاستیکها هم دارای اصطکاک کمتری هستند و هم خطر لغزش در آنها بسیار کاهش مییابد.
آج لاستیک
درخارج از لاستیک نوارهایی کشیده مشاهده میشود که برای هر لاستیک، طرح خاصی دارند. این نوارها با نام آج لاستیک شناخته میشوند. آج لاستیک به علت ارتباط مستقیم با سطح زمین در تمام مدت رانندگی، از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از افرادی که سوار بر خودروی خود میشوند اهمیت چندانی به سلامت کافی و محو شدن خطوط آج لاستیکها نمیدهند. اما باید بدانیم که سلامت و طرح آج ها در خروج آب از زیر لاستیک تأثیر بسیار زیادی دارد. این موضوع همچنین روی افزایش هندلینگ و عملکرد هرچه بهتر فرمان خودرو تأثیر بسیاری خواهد داشت.
آجها طرحهای مختلفی دارند. این موضوع نیز به علت تخلیه هرچه سریع تر و بهتر آب از زیر لاستیک در سطوح مختلف جاده است. طرح آجها به چند دسته مختلف تقسیم میشوند. طرحهای رگهای، عرضی، ترکیبی عرضی و رگه ای و در آخر طرح بلوکی از طرحهای مختلفی هستند که طراحان و مهندسین از آنها در ساخت یک تایر خوب استفاده میکنند. شاید درشهر عملکرد این آجها چندان به چشم نیاید، اما در جادههای لغزنده، برفی و بارانی و حتی شنی وجود تایر سالم با آجهای مناسب بسیار تأثیر گذار است.
آج لاستیکها در قدیم خیلی ساده و یکنواخت بود. همانگونه که تکنولوژی در موتورها و اتومبیلها پیشرفت کرد، سازندگان تایرها نیز به تبع آن برای استفاده از آخرین دستاوردها، دست به کار شدند.
و همین دلیل هم شرکتهای لاستیکسازی را وادار به ارتقا کیفیت محصولات خود کرد. این مسئله همچنین باعث شد که شیارها و خطوط سطح لاستیک، یا همان آج هرچند وقت یکبار تغییر کند تا پاسخگوی نیازهای قدرتی و سرعتی خودرو باشد.
کاملا بیجهت!
طی دهههای ۸۰ و۹۰ لاستیکهای تولید شده روتیشندار یا جهت دار بودند. اما این گونه لاستیکها عموماً در خشکی و بارندگی قابلیتهای خوبی از خود نشان میدهند. ولی درسرما و برف به هیچ عنوان عملکرد مناسبی نخواهند داشت. به همین خاطر در دهه بعد با پیشرفت تکنولوژی دوباره یک تحول کلی در شکل لاستیکها صورت گرفت. لاستیکها از فرم جهتدار خارج شدند و به شکل لاستیکهای امروزی که طرح های مختلفی دارند، درآمدند. در لاستیکهای جدید و امروزی ابتدا لبه بیرونی و لبه داخلی لاستیک مشخص شد. به این معنی که لاستیک فقط از یک جهت درون رینگ قرار میگیرد. همچنین اگر پهنای لاستیک یا همان سطح مقطع آن را به دو قسمت مساوی تقسیم کنیم، اشکال یا آج نیمه بیرونی با آج نیمه درونی کاملاً متفاوت است. این لاستیکها چهار فصل بوده و درشرایط مختلف جاده نظیر خشک، بارانی و برفی از عملکرد بسیار مناسبی برخوردارند.
سایز و مشخصات تایرها
تایرها در ابعاد و اندازههای مختلفی تولید میشوند، و همانگونه که در تصویر صفحه قبل ملاحظه میکنید، عدد ۲۰ZR35/295 که روی تایر حک شده، نشانگر همین اندازههاست. عدد ۲۹۵ سطح مقطع یا همان اندازه لاستیک را نشان میدهد. و این کد به این معناست که پهنای لاستیک مورد نظر ۲۹سانتی متر و ۵ میلیمتر است. و هرقدر سرعت و قدرت خودرو بیشتر باشد این سایز بالاتر میرود.
عدد ۳۵ ارتفاع لاستیک را نشان میدهد. برای بدست آوردن ارتفاع کلی لاستیک عدد ۲۹۵ را در ۳۵zدرصد ضرب کنید. عدد حاصل که ۵/۸۸ است ارتفاع کلی تایر را نشان خواهد داد. هرچقدر سرعت خودرو بیشتر باشد سعی میکنند لبه تایرها را برای افزایش هندلینگ و پایداری کوتاهتر درنظر بگیرند. عدد ۲۰ در این تایر نشان دهنده قطر دهانه لاستیک است. این اندازه همیشه معادل سایز رینگ بوده و برحسب اینچ درنظر گرفته میشود. تایر مورد نظر ۲۰ اینچ است.R در لاستیکها به معنی رادیال است که برروی همه مدلهای لاستیکها حک میشود.
درجلوی این سایز، یک کد ترکیبی از حروف و اعداد حک شده است. این کد درون دو پرانتز جای دارد که نشان دهنده بیشترین سرعت و وزن قابل تحمل تایرها است. و حرفی که در این کد قرار گرفته، بیشترین سرعت قابل تحمل لاستیک را نشان می دهد. عبارت۱۰۵Y برروی لاستیک مورد نظر نشان میدهد که این تایر میتواند تا حداکثر سرعت ۳۰۰ کیلومتر را تحمل کند. البته حرف Z بالاترین سرعت قابل تحمل برروی لاستیک را نشان میدهد. برای درک آسانتر این موضوع می توانید جدول زیر را مطالعه کنید.
در کنار این حرف یک عدد دو رقمی و یا سه رقمی حک شدهاست. این عدد سه رقمی نشاندهنده وزن قابل تحمل هرلاستیک است.که در اینجا عدد ۱۰۵ نشان میدهد تایر مورد نظر میتواند وزنی معادل ۹۲۵ کیلوگرم را تحمل کند. که البته در بخش دیگر از تایر این میزان با عبارت Max Load نشان داده میشود.
اضافه بر اینها، قابل تذکر است که درقسمتی از روی تایر یک کد ۴ رقمی حک شده که نشان دهنده تاریخ تولید لاستیک است. برای مثال عدد۳۱۱۱ نشان میدهد که تایر مورد نظر در سی و یکمین هفته سال ۲۰۱۱ تولید شده است. دو عدد سمت چپ نشان دهنده هفته و دو عدد سمت راست نشان دهنده سال ساخت تایر هستند. عمر مفید لاستیکها ۵ سال است، پس درهنگام خرید آنها حتماً به کد چهار رقمی توجه کنید.کد دیگری که برروی برخی از تایرها حک شده،M+S است. این عبارت بیشتر در تایر خودروهای شاسی بلند و آفرود به چشم میخورد. این کد نشان میدهد که تایر مورد نظر برای جادههای خشک، بارانی، گل و لای و ناهموار مناسب است.
آج لاستیک
آج لاستیک بخشی از لاستیک است که با سطح جاده تماس پیدا می کند.آج لاستیک طرح برجسته ای دارد که در هنگام تولید لاستیک در قالب ایجاد می شود.آج لاستیک ،بسته به نوع و کاربرد لاستیک ،طرح های مختلفی دارد.
والو
هوا از طریق والو و سوزن آن وارد لاستیک یا تیوپ می شود.در لاستیک های تیوپ دار،والو متصل به تیوپ است و از سوراخ کف رینگ بیرون می آید.لاستیک های بی تیوپ والوی جداگانه دارند.که در سوراخ کف رینگ نصب می شود.والو لاستیک بر دو نوع است:والو فشاری که با تیوپ یک تکه می باشد و والو پیچ و مهره ای که والو با پیچ و مهره به تیوپ بسته می شود.
فشار باد،والو را در وضعیت خود نگه می دارد و سوزن مانع از خروج باد از تیوپ یا لاستیک می شود.سوزن در بعضی از والو ها قابل تعویض و در بعضی دیگر یکپارچه هستند.در این والو ها سوزن یک قطعه پلاستیک سه شاخه است و برای خالی کردن باد لاستیک ها از ابزار خاصی استفاده می کنند.معمولا روی والو را درپوشی می بندند تا گرد و خاک وارد آن نشود این به درپوش جلوگیری از خروج باد هم کمک می کند.
مشخصات لاستیک ها
در روی لاستیک ها اعداد یا حروفی نوشته شده که مفاهیم زیادی را بیان می کنند.مهم ترین مشخصه لاستیک ها ،عبارت است از:اندازه لاستیک ،ظرفیت تحمل بار،مقدار باد و نحوه ی کاربرد آن.هم چنین برچسب حاوی اطلاعات مربوط به فشار باد چرخ ها،اندازه لاستیک ها و حداکثر بار مجاز هر خودرو را معمولا روی لبه در خودرو و یا جعبه داشبورد می چسبانند.
لاستیک های قدیمی معمولا عددی به طور مثال(14-7/75)نوشته می باشد که این عدد نشان می دهد که قطر رینگ 14inو پهنای لاستیک وقتی که باد مشخص باشد حدودا معادل 7/75in می باشد.
در برخی از لاستیک ها رادیال اندازه را بر حسب سیستم متریک ارائه می دهند
مهمترین دستورات در مورد نگهداری و بازبینی لاستیک و چرخ عبارت است از:
فشار باد لاستیک به نوع لاستیک و نحوه استفاده از آن بستگی دارد.فشار باد لاستیک های سواری 22 تا 36 پوند براینچ مربع است و در کامیون ها و اتوبوس ها تا 100 پوند بر اینچ مربع می رسد.حداکثر فشار باد روی دیواره لاستیک نقش شده است.
فشار غیر صحیح باد تایر موجب ساییدگی سریع لاستیک،فرمان پذیری غلط و حرکت نا منظم خودرو می شود.
وقتی لاستیک بیش از اندازه مجاز باد شده باشد فقط آج های میانی لاستیک با جاده در تماس است.لذا فرمان پذیری راحت تر است ولی لغزش آن لاستیک روی جاده بیشتر است و در ضمن آج های میانی لاستیک سریع تر از آج های طرفین ساییده می شوند.
وقتی لاستیک کمتر از اندازه مجاز باد شده باشد همه آج های لاستیک با جاده در تماس است لذا دستگاه فرمان سفت تر عمل می کند و لغزش آن لاستیک روی جاده کمتر می شود ولی آج های طرفین لاستیک سریع تر از آج های میانی ساییده می شوند و در موقع عبور از روی سنگ ها و چاله ها و یا برخورد به جداول خیابان ها جمع شده و ضربه به رینگ منتقل شده و رینگ کج می شود.
فشار باد لاستیک را هفتع ای یکبار کنترل کنید.تنظیم باد در حالت سرد انجام می شود وقتی دمای لاستیک بالا می رود فشار باد آن نیز افزایش می یابد پس وقتی لاستیک گرم یا داغ باشد تنظیم باد لاستیک نتیجه غلطی خواهد داشت.
ساییدگی غیر عادی لاستیک ها باید مورد توجه قار گیرددر بیشتر موارد عامل سایش غیر عادی لاستیک ها واضح و قابل پیش بینی و اصلح نمودن است علل مهم عبارتند از:
بعضی از لاستیک های خودروسریع تر از بقیه لاستیک ها ساییده می شوند زیرا وظیفه لاستیک های جلو و عقب یکی نیست.به علائه نوع لاستیک و نحوه رانندگی سبب می شود که لاستیک ها به یک اندازه ساییده نشوند.برای متعادل کردن سایش یکنواخت لاستیک به صورت منظم یا هر گاه سایش غیر عادی رخ دادد لاستیک ها را جابجا کنید.منظور از جابجا کردن لاستیک تعویض مجموعه رینگ و لاستیک از یک نقطه روی اکسل خودرو به نقطه دیگر است.
تایرهای بدون تیوب یا تیوبلس (Tubeless Tire) گونه ای از تایر هستند که به سبب بهره مندی از خصوصیات کیفی ویژه ای از جمله ایمنی بالا، راحتی در کار و عملکرد خوب، در میان انواع تایر جایگاه ویژه ای را بخود اختصاص داده اند. در این نوشتار سعی شده است که ساختار تایر تیوبلس، عملکرد و نیز مزایای این لاستیک مورد توجه و بحث قرار گیرد.
۱٫ ساختمان لاستیک تیوبلس
تایر تیوبلس از لحاظ ساختمان شبیه به لاستیک معمولی میباشد؛ با این تفاوت
که جدار داخلی آن بوسیله لایه نازکی از بوتیل (Butyl) بطور کامل عایق بندی
شده است. این لایه لاستیک که از پلیمریزاسیون ایزوبوتیل بدست می آید، همان
لایه نازکی است که در جدار داخلی تیوب های معمولی مورد استفاده قرار
میگیرد. این لایه مانع از نشتی هوا شده و بنابراین تایر و لبه چرخ تشکیل یک
مخزن هوا را میدهند که مانند تیوب معمولی قابلیت نگهداری هوا را دارا است.
لذا در لاستیک تیوبلس نیازی به تیوب و روبان لاستیکی دور چرخ (Flap) نیست.
همچنین بر خلاف لاستیک های معمولی که بر روی چرخ چند قسمتی (Multi-piece
Wheel) سوار می شوند، لاستیک تیوبلس می تواند بر روی چرخ یکپارچه
(Single-piece Wheel) سوار شود.
۲٫ عملکرد لاستیک تیوبلس
درصورتی که شئی مانند میخ وارد بدنه لاستیک معمولی و تیوب شود، با سوراخ
کردن جداره آنها موجب خارج شدن سریع هوا خواهد شد. این در حالیست که در
لاستیک تیوبلس پس از ورود میخ به بدنه لاستیک اطراف آن به سرعت آب بندی شده
و خود میخ نیز بعنوان درپوش راه خروج هوا را می بندد.
یک تایر تیوبلس که درست نصب شده باشد، بطور متوسط باد را با سرعت ۲۵/۰
اتمسفر در روز از دست میدهد، لذا اگر تایر تیوپلس باد را با سرعتی بیشتراز
مقدار ذکر شده از دست بدهد باید ابتدا از بابت سفت بودن درپوش سوزن باد
اطمینان حاصل کرده، سپس به دنبال پنچری موجود در لاستیک گشت.
۳٫ مزایای لاستیک تیوبلس
هرچند که هر دو لاستیک معمولی و تیوبلس در اندازه یکسان و فشار باد یکسان
میتوانند میزان بار یکسانی را تحمل کنند، لیکن لاستیک تیوبلس مزایای خاصی
دارد که به ذکر آنها می پردازیم.
• نصب لاستیک تیوبلس بسیار ساده تر است.
• استفاده از آن موجب کاهش وزن خودرو می شود.
• تعداد قطعات کمتر و تعمیر آنها ساده تر است.
• افزایش عمر تسمه درون لاستیک (Bead) بسبب افزایش فضای خالی در چرخ که منجر به کاهش انتقال حرارت از لنت ترمز خواهد شد.
• افزایش عمر تاج و دیواره جانبی لاستیک.
• افزایش تعادل جانبی بر سر پیچ ها و در هنگام دور زدن به دلیل کمتر بودن ارتفاع در مقطع لاستیک.
• عدم انفجار لاستیک به سبب پنچری و افزایش ضریب ایمنی.
• افزایش فاصله زمانی میان پنچری و خوابیدن لاستیک که به راننده این امکان را میدهد که خود را به تعمیرگاه برساند.
• کاهش صدمات وارده از دست اندازهای مسیر به جلوبندی به سبب مقاومت لاستیک نسبت به ضربات وارده.
• عدم امکان وجود پنچری ریز در لاستیک بدلیل ساختار خاص لاستیک تیوبلس.
• عدم امکان نفوذ شیئ ریز از کناره لاستیک به داخل آن.
شرکت دکتر خودرو ارائه دهنده انواع لاستیک و تعویض لاستیک در محل
تلفن دفتر 66916980
09122001244